Một trận chung kết League Cup kịch tính, đầy tính giải trí và dài hơi, được khép lại sau 22 quả luân lưu, với cú đá cuối cùng không thành công của người được kỳ vọng sẽ định đoạt chức vô địch. Và khi người đó là Kepa, chúng ta lại có chuyện để nói sau trận đấu. Nhưng khi người tính không bằng trời tính, không có gì để phải trách than.
Dĩ nhiên, ai cũng hiểu, trên loạt sút luân lưu, chẳng thể nói trước được điều gì. Song, đánh giá hay phán xét sau đó cũng cần hết sức thận trọng. Còn nếu là những lời nói bông đùa trên mạng xã hội thì lại càng nên bỏ qua, đón nhận chúng một cách nhẹ nhàng thôi.
Có lẽ, với một thủ thành như Kepa, khi anh được Thomas Tuchel tung vào sân từ ghế dự bị trước khi hiệp phụ thứ hai kết thúc, một bộ phận người hâm mộ cũng đã chờ đợi để được chế giễu anh sau đó. Không quá khó hiểu, bởi trong quá khứ, thủ môn người Tây Ban Nha này từng là tâm điểm của câu chuyện với Maurizio Sarri khiến chính các fan Chelsea cũng bật cười. Vì lẽ đó, có người sẽ thầm nghĩ: “Để xem lần này tiếp tục có trò vui gì!”
Định mệnh trớ trêu là Kepa đã không thể cản được cú đá luân lưu nào từ Liverpool, và rồi chính anh đá hỏng quả luân lưu thứ 22, từ đó mà đối thủ lên ngôi tại Wembley.
Cũng từ đó mà chúng ta lại có thêm một show phản biện quen thuộc trên truyền hình, đến từ Gary Neville và các khách mời của Sky Sports.
“Tôi không thích quyết định ấy, một ý tưởng rác rưởi” là lời của khách mời Jamie Redknapp. Anh này còn nói thêm: “Họ cố tỏ ra thông minh nhưng chỉ càng làm phức tạp hóa vấn đề. Tại sao lại cho rằng nếu vẫn giữ Mendy trước khung gỗ thì sẽ không thể thắng? Nhảm nhí thật sự! Mendy là một trong những thủ môn hay nhất thế giới, vậy mà bạn lại mang Kepa vào, quá lố bịch.”
Cũng đồng quan điểm với Redknapp, Gary Neville bồi thêm dù có phần lý trí hơn: “Tôi không thích quyết định thay thủ môn cho loạt sút luân lưu của Tuchel. Không cần phải phân tích ngay thời điểm đó. Đương nhiên Kepa có thành tích cản phá penalty xuất sắc, song tôi vẫn không hiểu nổi quyết định ấy. Mendy đã chơi xuất sắc trong cả trận đấu, cản phá mọi pha dứt điểm của Liverpool, cậu ấy ít ra đã nóng máy và hòa vào trận đấu.”
Show trên truyền hình thì phải chia phe, phe phản biện là Jamie Carragher. “Có công thức cả đấy! Đừng quên là Tuchel cũng từng thay Mendy bằng Kepa và kết quả là Chelsea đã giành chiến thắng.”
Công việc của những Neville, Carragher hay Redknapp là như vậy, đưa ra quan điểm của họ trên sóng truyền hình, giúp chương trình sôi nổi và thu hút người xem. Có người sẽ đánh giá dựa trên góc độ cảm tính, có người sẽ dựa nhiều vào phân tích lý tính. Khi chuyện đã rồi, phán xét thế nào chẳng được. Song thực tế, những phát biểu trên đều có cái lý của nó.
Quan điểm của Redknapp và Neville cũng giống như đánh giá của cựu thủ thành Richard Lee từng bắt tại Premier League (giờ đây, anh là một chuyên gia phân tích về thủ môn). Lee đề cập đến khía cạnh tâm lý của một thủ môn khi anh ta vào sân thay thế một thủ môn khác mà vốn đã chơi tuyệt hay trong suốt trận đấu, cho rằng thủ môn vào thay sẽ có tâm lý dễ bị “cóng” ở cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng: Thủ môn này chưa vận động đủ nhiều kể từ khi khởi động warm-up trước trận và còn chịu áp lực về tiêu chuẩn mà thủ môn phải rời sân đã đặt ra.
Carragher cũng hoàn toàn có cơ sở để tranh luận. Đấy không phải lần đầu Tuchel thay người kiểu như vậy. Trận chung kết Siêu cúp châu Âu là một ví dụ điển hình khi Kepa vào thay Mendy ở phút 119 chỉ để bắt luân lưu, kết quả thủ môn người Tây Ban Nha cản thành công 2 quả luân lưu từ Villarreal giúp Chelsea vô địch.
Ngoài ra, còn nhiều bằng chứng khác chứng minh Kepa thật sự giỏi trong các loạt sút penalty. Geir Jordet, tác giả của nhiều công trình nghiên cứu và đầu sách liên quan tới tâm lý học trong thể thao, trong đó có những bài viết về các quả penalty, dễ dàng đưa ra một thống kê thuyết phục: Trung bình, các đối thủ thực hiện thành công 94% quả penalty trước Mendy (30/32), trong khi tỷ lệ này trước Kepa chỉ là 71% (17/24). Geir Jordet kết luận: Tuchel đã có quyết định rất logic.
Bóng đá giờ đây là câu chuyện được định đoạt (với người trong cuộc) hay phán xét (với các chuyên gia, khán giả) dựa trên nhiều yếu tố. Đưa ra quyết định dựa trên cái tình, cái lý là công việc của từng HLV. Người ra quyết định có suy nghĩ khác với người phán xét sau khi kết quả đã có.
Sau trận, Tuchel đã nói một câu rất hay thế này: “Tôi không thể thẩm định quyết định của mình khi chuyện đã xong xuôi. Chúng ta đâu thể nào biết được nếu Edou (Mendy) tiếp tục ở lại trên sân, kết quả sẽ thế nào. Mọi thứ nó diễn ra như vậy, vậy nên đừng trách Kepa, có trách thì trách tôi. Tôi là người ra quyết định. Đôi khi quyết định ấy đúng, đôi khi nó sai. Cuộc đời của một HLV bóng đá là như thế, là câu chuyện thay người.”
Phát biểu của Tuchel là cách đối đáp hay nhất trước nhận xét từ Jamie Redknapp. Redknapp có quyền giả sử Chelsea sẽ thắng nếu Mendy ở lại trên sân thì Tuchel cũng có quyền giả sử Chelsea sẽ thua nếu Mendy ở lại trên sân. Vì đơn giản một lẽ, chúng ta không ai biết trước được tương lai. Nhưng Redknapp là người ngoài cuộc, còn Tuchel là người trong cuộc, sự khác nhau giữa họ là một người phải quyết, người kia thì không.
Vấn đề còn là ở chỗ, Tuchel quyết dựa trên những cơ sở hẳn hoi về thống kê, về dữ liệu và cả kinh nghiệm thực tiễn. Đến đây, ta hãy bàn đôi chút về sự lựa chọn và quyết định giữa Klopp và Tuchel.
Klopp thừa hiểu việc chọn Caoimhin Kelleher thay vì Alisson bắt chính trong trận chung kết trước một đối thủ lớn như Chelsea tồn đụng những rủi ro, nhưng ông xét ở góc độ con người. HLV người Đức đã giải thích trên Sky Sports như sau: “Ngay cả trong bóng đá chuyên nghiệp, vẫn có chỗ cho tình cảm. Kelleher còn trẻ, đã chơi ở mọi đấu trường rồi, thế tôi phải làm sao đây? Trong tôi có hai thứ - một HLV chuyên nghiệp và một con người tình cảm. Lần này, phần con người tình cảm chiến thắng. Cậu ấy xứng đáng được ra sân.”
Phần con người tình cảm trong Klopp đã thắng và nó giúp Liverpool cũng giành chiến thắng cuối cùng. Klopp không hẳn đã không tính toán, nhưng có lẽ chẳng ai lại tính xa đến cả lượt sút luân lưu thứ 11 và Kelleher là người sút thành công quả cuối cho Liverpool. Ở đây, là sự sắp đặt của ông trời. Và sự sắp đặt ấy mang đến may mắn cho Liverpool và Klopp, bởi thời ở các đội trẻ, Kelleher từng chơi ở vị trí tiền đạo.
Còn với Tuchel, ông đã có những quyết định khác. Kepa đã chơi ấn tượng trong hai lượt đi và về ở bán kết League Cup trước Tottenham. Phong độ hồi sinh giúp thủ môn đắt giá nhất thế giới xứng đáng được bắt chính tại Wembley, nhưng Mendy vẫn là thủ thành số 1 tại Chelsea và được xem là thủ thành hay nhất thế giới hiện tại. Mendy đã chứng tỏ được khả năng nếu là sự lựa chọn trong 90 hay 120 phút bóng lăn, còn Kepa cũng đã cho thấy mình nên là sự lựa chọn nếu đứng trước các quả penalty.
“Tại Cobham, chúng tôi đánh giá rồi mới ra quyết định, như lần gần nhất chúng tôi bước vào loạt sút luân lưu,” Tuchel giải thích. “Kepa luôn tập bắt penalty hàng ngày với các đồng đội và các đồng đội biết rõ cậu ấy xuất sắc ra sao. Kepa đơn giản là dành nhiều thời gian trên sân tập để bắt penalty hơn so với Edou.”
Kinh nghiệm này, kết hợp cùng dữ liệu như Geir Jordet đã đưa ra, củng cố quyết định của Tuchel: Mendy bắt chính trong thời gian chính thức và hiệp phụ, Kepa có cơ hội khi trận đấu kéo vào loạt sút luân lưu. Đó là sự tính toán bài bản.
Sự tính toán ấy còn được cho thấy qua quyết định tung Jorginho vào sân ở phút 105, bởi rõ ràng cũng là để hướng đến loạt luân lưu. Chính Jorginho nhận trách nhiệm đá quả luân lưu thứ 5 vốn luôn mang tính quyết định và đầy áp lực. Nhưng có lẽ, hầu hết chúng ta dễ dàng bỏ qua sự thay người này của Tuchel, mà chỉ tập trung nói về Kepa. Thất bại thì bị săm soi, còn thành công thì dễ dàng bị gạt bỏ.
Kepa đã làm tất cả những gì có thể, gồm cả những chiêu trò tâm lý đối với đối phương, thông qua các cử chỉ - ngôn ngữ cơ thể, nhưng những cú đá của các cầu thủ Liverpool đơn giản là quá tốt. Nếu có điều gì đó đáng được phân tích sâu thêm, thì Tuchel cũng đã nói sau trận rồi: “Hiếm khi tất cả 11 cầu thủ phải đá luân lưu, có lẽ Kepa đã thực hiện cú đá quá nhanh, đôi khi những thứ như vậy chống lại bạn.”
Trong một công trình nghiên cứu đăng tải trên Human Kinetics, cũng Geir Jordet và Esther Hartman từng chỉ ra: Những quả luân lưu từ lượt sút thứ 5 trở đi đều mang ý nghĩa sống còn với đội bóng, và chỉ có 60% những quả đá ở các lượt này là thành công. Điều đó cho thấy, các cầu thủ Chelsea và nhất là Liverpool đã thật sự thực hiện các cú đá quá thành công.
Còn với Kepa, Tuchel khi nói thủ thành này “có lẽ đã đá quá nhanh” cũng hoàn toàn là một góc nhìn và phân tích khoa học. Theo đo lường của Geir Jordet, cú đá luân lưu của Kepa được thực hiện nhanh nhất trong tất cả 22 cầu thủ tham gia loạt sút, khi diễn ra chỉ 0,4 giây sau tiếng còi của trọng tài. Trong khi, thời gian phản ứng trung bình của tất cả 22 cầu thủ là 2,6 giây. Một công trình nghiên cứu khác về tâm lý học thể thao cũng do Geir Jordet, Esther Hartman và Einar Sigmundstad từng thực hiện và đăng tải trên ScienceDirect, chỉ ra: Quá gấp gáp thực hiện các quả penalty dễ dẫn tới đá hỏng hơn, bởi việc kéo dài thời gian sau tiếng còi của trọng tài còn là cách để giải tỏa áp lực.
Tất cả chỉ có vậy. Tuchel không sai với quyết định và sự lựa chọn của ông, Kepa không có gì để phải bị chê trách. Khi loạt đấu súng kéo dài đến lượt thứ 11, người tính không bằng trời tính.
THỂ THAO SỐ 247 - TRANG THỂ THAO SỐ HÀNG ĐẦU VIỆT NAM
Cập nhật tin tức bóng đá 24/7, bản tin bóng đá số hàng ngày, sự kiện thể thao 24h mới nhất, tin tức thể thao số, hậu trường trong và ngoài nước.
Tỷ lệ kèo
